Những ai dễ mắc phải rối loạn lưỡng cực? | Safe and sound

Rối loạn lưỡng cực là một bệnh lý tâm thần phức tạp, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những nhóm người có nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực cao nhất, từ đó nhận diện và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần để kiểm soát cảm xúc tốt hơn.

Nguyễn Hoàng Nguyên | Thạc sĩ. Bác sĩ - Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound

Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế

1. Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự thay đổi thất thường giữa các trạng thái cảm xúc. Người mắc bệnh có thể trải qua các giai đoạn hưng cảm (cảm giác phấn khích hoặc năng lượng cao) xen kẽ với các giai đoạn trầm cảm (cảm giác buồn bã, mất năng lượng).

Ảnh 1: Rối loạn lưỡng cực đặc trưng bởi các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm xen kẽ

Các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần cho rằng sự dao động này không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày, gây khó khăn trong công việc và các mối quan hệ.

2. Những ai dễ mắc phải rối loạn lưỡng cực?

2.1 Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tâm thần

Nghiên cứu của các bác sĩ tâm thần đã chứng minh rối loạn lưỡng cực có tính di truyền cao. Theo một số thống kê, nếu một người có cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh này, nguy cơ của họ tăng lên từ 15% đến 30%. Trường hợp cả hai cha mẹ đều mắc rối loạn lưỡng cực, tỷ lệ này có thể cao hơn 50%. Các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần cho rằng việc tầm soát sớm trong gia đình có tiền sử bệnh là cách hiệu quả để quản lý nguy cơ.

Ảnh 2: Rối loạn lưỡng cực là bệnh lý có khả năng di truyền

Điều quan trọng là những người có tiền sử gia đình mắc bệnh cần theo dõi cảm xúc và hành vi của mình. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, nên tham khảo ý kiến chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần để được hỗ trợ kịp thời.

2.2 Những người trải qua áp lực tinh thần cao

Theo các bác sĩ tâm thần, áp lực tinh thần kéo dài do các sự kiện như mất người thân, thất nghiệp, ly hôn hoặc các biến cố lớn trong cuộc sống có thể làm tăng nguy cơ rối loạn lưỡng cực. Ngoài ra, những người thường xuyên đối mặt với căng thẳng từ công việc hoặc học tập, đặc biệt trong các ngành nghề đòi hỏi trách nhiệm cao, cũng dễ bị ảnh hưởng.

Các chuyên gia tâm lý nhấn mạnh rằng việc duy trì một hệ thống hỗ trợ xã hội vững chắc (gia đình, bạn bè) và tham gia vào các hoạt động giảm căng thẳng như yoga, thiền định có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

2.3 Người mắc các bệnh lý khác liên quan đến não bộ

Các bệnh lý tổn thương não như chấn thương sọ não, viêm não hoặc các rối loạn thoái hóa thần kinh đều có thể ảnh hưởng đến cơ chế hoạt động của não bộ, dẫn đến rối loạn tâm thần, trong đó có rối loạn lưỡng cực.

Bác sĩ tâm thần thường phối hợp với các chuyên gia về thần kinh để đánh giá toàn diện và xây dựng kế hoạch điều trị tối ưu cho những trường hợp này.

2.4 Người có lối sống không lành mạnh

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như thức khuya kéo dài, ăn uống thiếu dinh dưỡng, hoặc sử dụng chất kích thích (rượu, ma túy, caffeine quá mức) có thể gây rối loạn nhịp sinh học của cơ thể. Điều này khiến não bộ khó điều chỉnh cảm xúc ổn định, tạo điều kiện cho các rối loạn tâm thần phát triển.

Chuyên gia tâm lý cho rằng việc xây dựng thói quen sống lành mạnh không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hỗ trợ hiệu quả trong điều trị và kiểm soát rối loạn lưỡng cực.

2.5 Người có tính cách nhạy cảm hoặc sáng tạo cao

Một số nghiên cứu cho thấy, người có tính cách nhạy cảm, dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc hoặc người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật như viết lách, hội họa, âm nhạc thường có nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực cao hơn. Điều này có thể liên quan đến việc họ thường trải nghiệm cảm xúc mãnh liệt hoặc dễ bị cuốn vào trạng thái cảm xúc cực đoan.

3. Dấu hiệu nhận biết rối loạn lưỡng cực

3.1 Giai đoạn hưng cảm

Trong giai đoạn này, người mắc bệnh có thể có các dấu hiệu:

• Cảm giác phấn khích hoặc lạc quan quá mức: Đây là cảm giác “tràn đầy năng lượng” nhưng không dựa trên thực tế, dẫn đến hành vi bốc đồng hoặc thiếu suy xét.
• Tăng hoạt động thể chất và tinh thần: Người bệnh có xu hướng làm nhiều việc cùng lúc, nói chuyện liên tục hoặc thực hiện các kế hoạch lớn lao nhưng không thực tế.
• Giảm nhu cầu ngủ: Dù ngủ rất ít, họ vẫn cảm thấy tràn đầy năng lượng.
• Tăng sự tự tin: Đôi khi, người bệnh tin rằng họ có khả năng làm được những việc phi thường.
• Hành vi liều lĩnh: Bao gồm tiêu tiền quá mức, lái xe mạo hiểm, hoặc tham gia các hoạt động rủi ro cao.

Ảnh 3: Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh thường có các khoản đầu tư mạo hiểm

3.2 Giai đoạn trầm cảm

Trong giai đoạn này, người bệnh có thể trải qua:

• Cảm giác buồn bã hoặc tuyệt vọng kéo dài: Thời gian buồn bã không có lý do rõ ràng có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
• Mất hứng thú: Không còn thấy hứng thú với các hoạt động mà trước đây họ từng yêu thích, ngay cả với gia đình và bạn bè.
• Mệt mỏi và mất năng lượng: Dù nghỉ ngơi đủ, họ vẫn cảm thấy mệt mỏi hoặc không có động lực làm bất kỳ việc gì.
• Thay đổi cân nặng và thói quen ăn uống: Có thể ăn quá nhiều hoặc chán ăn, dẫn đến tăng hoặc giảm cân không kiểm soát.
• Khó tập trung: Gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định hoặc duy trì sự chú ý vào một công việc cụ thể.
• Ý nghĩ tự tử hoặc hành vi tự hại: Đây là một dấu hiệu nghiêm trọng, cần can thiệp ngay lập tức từ bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý.

3.3 Dấu hiệu ở giai đoạn hỗn hợp

Đây là tình trạng khi các triệu chứng của cả hưng cảm và trầm cảm xuất hiện đồng thời, gây khó khăn trong chẩn đoán và điều trị. Người bệnh có thể cảm thấy buồn bã, chán nản nhưng lại có năng lượng cao và hành vi bốc đồng, tạo ra nguy cơ tự hại hoặc gây hại cho người khác.

Việc nhận biết các dấu hiệu này và tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời từ chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần là bước đầu tiên trong quản lý và điều trị rối loạn lưỡng cực.

4. Làm thế nào để quản lý và điều trị rối loạn lưỡng cực?

4.1 Tham vấn chuyên gia tâm lý

Chuyên gia tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng của mình. Các liệu pháp như trị liệu hành vi nhận thức (CBT) có thể cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc và hành vi.

4.2 Điều trị y khoa bởi bác sĩ tâm thần

Việc sử dụng thuốc điều trị như thuốc ổn định tâm trạng hoặc thuốc chống trầm cảm thường được bác sĩ tâm thần chỉ định. Sự phối hợp giữa trị liệu tâm lý và thuốc sẽ mang lại hiệu quả tối ưu trong việc điều trị rối loạn lưỡng cực.

4.3 Xây dựng lối sống lành mạnh

• Duy trì chế độ ăn uống và ngủ nghỉ đều đặn.
• Tập thể dục hàng ngày để kiểm soát cảm xúc.
• Tránh xa các chất kích thích.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần -  Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất! 

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

• Tại Fanpage Phòng khám SnS - Viện IMT 
• Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi 

Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

Xem thêm:

Nguyên nhân nào gây rối loạn lưỡng cực

Điều trị rối loạn lưỡng cực như thế nào